Một số thông tin về “Heo môi trường”, giải pháp giảm ô nhiễm trong chăn nuôi
Một số thông tin về “Heo môi trường”, giải pháp giảm ô nhiễm trong chăn nuôi
Chăn nuôi heo là hình thức chăn nuôi phổ biến và chủ lực đem lại hiệu quả kinh tế cao. Tuy nhiên do các trang trại hiện nay có quy mô nhỏ, mang tính chất chấp vá, thiết bị chuồng trại chưa đầu tư đồng bộ, hệ thống xử lý môi trường chưa được đầu tư thỏa đáng còn nhiều khiếm khuyết. Đa số vấn đề môi trường của các trang trại chăn nuôi đều gây tình trạng ô nhiễm ở nhiều mức độ khác nhau nhất là ở các cơ sở chăn nuôi tập trung và tại các địa phương có chăn nuôi phát triển. Nhưng để phát triển cần chăn nuôi theo hướng tập trung, chăn nuôi trang trại mà vẫn đảm bảo giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường từ các chất thải. Các nhà khoa học tại Đại học Guelph ở Ontario, Canada (UOG) vừa lai tạo thành công một giống heo mới tên là Enviropig hay gọi là heo môi trường.
Hình 1. Gen ADN chuột và E.coli cấy vào một phôi heo Yorkshire
Phytate là một dạng phospho hữu cơ chứa từ 1-5% trong các loại hạt. Bằng phương pháp chuyển gen phytase.Trong nước bọt của những con heo này chứa enzyme phytase cho phép heo có thể tiêu hóa phospho, hầu hết nguồn phospho chứa nhiều trong nguyên liệu thức ăn như bắp, lúa, lúa mì, đậu nành…Không có enzyme phytase thì phytate không chuyển hóa trong quá trình trao đổi chất của cơ thể mà tất cả tế bào của heo đều cần đến phospho để tạo ra AND và các màng tế bào vận chuyển năng lượng, nhưng cơ thể lại không tiêu hóa phytate có trong các loại thực phẩm dạng hạt như bắp, đậu nành…, ngoài ra heo còn bài tiết hầu như toàn bộ phospho mà nó ăn vào do bổ sung thêm vào trong quá trình chăn nuôi, khi thải ra môi trường làm cho dòng chảy vào sông và suối, phosphate dư thừa từ phân, gây ra hiện tượng phú dưỡng của hệ sinh thái, do đó xuất hiện hiện tượng tảo nở hoa, do thiếu ôxy trong nước, sự gián đoạn của chuỗi thức ăn, làm chết cá và động vật thủy sinh, gia tăng lượng khí nhà kính.
Thách thức chủ yếu cho nông nghiệp trong thế kỷ này là duy trì và gia tăng sản lượng mà không làm ảnh hưởng đến môi trường. Trong nông nghiệp, ô nhiễm phospho do chất thải từ động vật trên toàn cầu là một vấn đề nghiêm trọng. Phân chứa hàm lượng phospho cao từ chất thải động vật dạ dày đơn như heo và gia cầm phát sinh do không thể tiêu hóa được phytate thực vật (myo-inositol 1,2,3,4,5,6-hexakis dihy- drogen phosphate), chiếm lên đến 80% lượng phospho trong các loại ngũ cốc thông thường, các loại hạt có dầu, các sản phẩm phụ, cơ thể không thể hấp thu và thải trong phân trở thành các đơn chất gây ô nhiễm.
Enviropig là loại heo đầu tiên (giống Yorkshire) có thể tiêu hóa được phytate, ra đời bằng cách tăng cường gen, các tuyến nước bọt của nó có thể bài tiết enzyme phytase. Đã có 8 thế hệ lợn Enviropig có khả năng tiêu hóa phytate từ các loại thực phẩm dạng hạt khác nhau. Cách mà heo Enviropig có thể tiêu hóa được phytate trong khẩu phần ăn được tóm tắt như sau:
Hình 2. Phytase được sản xuất trong các tuyến nước bọt và bài tiết trong nước bọt làm tăng quá trình tiêu hóa
phospho có trong thức ăn ngũ cốc.
- Bước 1 tạo enzyme: Khi heo ăn vào, các gen khuẩn Escherichia coli được cấy ghép trong tuyến nước bọt của nó bắt đầu kích hoạt sản xuất phytase.
- Bước 2 bẻ gãy chất gây ô nhiễm: Emzyme Phytase bắt đầu bẻ gãy phytate thành phosphate tiêu hóa được trong miệng heo.
- Bước 3 thải phân ra ngoài: Do không cần phải bổ xung thêm phospho nên mỗi con heo Enviropig sẽ bài tiết ít hơn từ 30-65% phospho so với những con heo bình thường khác.
Trên đây là một số thông tin về “Heo môi trường”, giải pháp giảm ô nhiễm trong chăn nuôi.
Trần Thị Nhung – Phòng Quản lý giống và KTCN